Aardwarmte is een nog vrij onbekende vorm van duurzaam energie opwekken. Ik stond er zelf, bij mijn zoektocht naar een duurzamer leven, niet eens bij stil dat de optie bestond om de warmte uit de aarde te gebruiken. Daar wilde ik meer over weten. Want wat is aardwarmte precies? En hoe kun je aardwarmte gebruiken? Het antwoord op deze en andere vragen vind je in dit artikel.
Wat is aardwarmte?
Aardwarmte is afkomstig van water uit de grond. Het is een vorm van duurzame energie. Deze warmte is ontstaan door het verval van radioactieve elementen en door de hete kern van de aarde. (Geen paniek, de radioactieve elementen zijn van nature aanwezig in de grond.) Door het warme water op te pompen, kun je de warmte gebruiken voor het verwarmen van huizen, gebouwen en plantenkassen.
Weetje: Een ander woord voor aardwarmte is ‘geothermie-energie’.
Bodemenergie vs. aardwarmte
Bodemenergie en aardwarmte: 2 termen die erg op elkaar lijken. Immers zorgen beide ervoor dat we warmte uit de grond kunnen gebruiken. Toch zijn ze niet hetzelfde.
Bij bodemenergie wordt er maximaal 500 meter in de grond geboord. We kunnen hiermee warmte tussen de 15 tot 20 ℃ gebruiken via een warmtepomp of warmte-koudeopslag. Boor je dieper de grond in, vanaf 500 meter, dan spreek je van aardwarmte. De temperaturen zijn hoger en je gebruikt geen warmtepomp, maar een aardwarmte-installatie en een warmtenet waaraan duizenden gebouwen zijn aangesloten.
De voordelen van aardwarmte
Aardwarmte wordt nog niet op grote schaal gebruikt. Toch brengt deze vorm van duurzame energie veel voordelen met zich mee. Ik vertel je er hieronder meer over.
- Ruimtebesparend: De aardwarmte-installatie boven de grond neemt weinig ruimte in beslag, maximaal een half voetbalveld. Hierdoor past aardwarmte in vrijwel elke omgeving.
- Betrouwbaar: Aardwarmte is een betrouwbare bron van energie. Dit komt doordat de warmte uit de grond komt en niet afhankelijk is van bijvoorbeeld wind of zon.
- Lage CO2-uitstoot: Bij het produceren van warmte uit de aarde komt er geen CO2 vrij. Dit zorgt dus voor een schoner milieu. Er komt echter wel CO2 vrij bij het rondpompen van het afgekoelde water de aarde in en tijdens de bouw van de installatie.
De nadelen van aardwarmte
Als er voordelen zijn, bestaan er altijd nadelen. Welke vorm van energie het ook is. Benieuwd naar de nadelen? Ik bespreek ze hieronder kort met je.
- Duur: Aardwarmte is niet gratis. Voor de bouw van een aardwarmte-installatie is er tussen de € 15 tot € 20 miljoen nodig, aldus Milieu Centraal. Bovendien is er geld nodig voor het aanleggen of aanpassen van bestaande warmtenetten. En het is nog maar de vraag hoeveel warmte de bron oplevert.
- Niet langdurig inzetbaar: Hoewel aardwarmte een duurzame vorm van energie is, kan het voorkomen dat de bron na tientallen jaren niet voldoende warmte meer oplevert. Er is een nieuwe dure boring nodig. En zo gaat de cirkel rond.
- Risicovol: Als er in de aarde een gat wordt geboord, bestaat de kans op een aardbeving. Bovendien kan het warme water uit de aarde verontreinigingen bevatten. Wanneer er een lekkage ontstaat in de installatieleidingen, kunnen die verontreinigingen in het drinkwater terechtkomen. Tot slot is het mogelijk dat tijdens het boren naar aardwarmte per ongeluk gas of olie wordt aangeboord. Met een explosie als gevolg. Gelukkig wordt in Nederland het winnen van aardwarmte streng gecontroleerd, dus de kans op deze risico’s is klein.
Hoe werkt aardwarmte?
In de aarde is het warm. Veel warmer dan op de aardbol. Op 2 kilometer diepte is het al tussen de 60 tot 80 ℃. Hoe dat kan? De aarde maakt steeds nieuwe warmte aan en straalt dit uit vanaf de kern (waar het echt heel erg warm is) naar de bovenliggende lagen. De warmte in de bovenste lagen is dus geschikt om te gebruiken om te verwarmen. Maar hoe werkt dat precies?
Aardwarmte winnen: zo gaat dat
In de aarde bevinden zich reservoirs met warm water. Om dit warme water naar het aardoppervlak te krijgen, is een put nodig. 2 putten (doublet) om precies te zijn. De ene put zorgt ervoor dat het warme water omhoog komt. Vervolgens haalt een warmtewisselaar de warmte uit het water. De warmte stroomt via een netwerk met leidingwater naar huizen (warmtenet), gebouwen en kassen om ruimte te verwarmen.
Het afgekoelde water verdwijnt via de andere put in de aarde. De warmte in de aarde verwarmt het koude water, en wij kunnen het weer naar boven pompen zodra het water de juiste warmte heeft. Dit is dus een onuitputtelijk proces dat niet stopt.
3 vormen om aardwarmte te winnen
Er bestaan 3 vormen om aardwarmte te winnen. Dit zijn:
- ondiepe aardwarmte
- conventionele aardwarmte
- ultradiepe geothermie
Hoewel ‘aardwarmte’ de overkoepelende term is voor alle vormen, zit er nogal een verschil tussen de 3 verschillende vormen. Laten we samen in de materie duiken.
1. Ondiepe aardwarmte
Hoe dichter je bij de aardkorst blijft, hoe lager de watertemperatuur in de aarde is. Bij ondiepe bodemenergie wordt er warmte gewonnen tussen de 500 en 1500 meter diepte. De temperatuur is lager, maar het biedt kansen om woningen en kassen tot 40 ℃ te verwarmen. Hierdoor blijven de kosten lager. Heb je een hogere temperatuur nodig? Dan is er een warmtepomp nodig om het water warmer te maken.
2. Conventionele aardwarmte
Bij conventionele aardwarmte wint men warmte die zich bevindt tussen de 1000 en 3000 meter diepte. Het is nu de meest gebruikte vorm van aardwarmtewinning. Volgens Herman Exalto van EBN is dit de beste kans om op korte en middellange termijn successen te behalen.
3. Ultradiepe geothermie-energie
Wanneer we nóg dieper in de aarde boren, zo rond de 4000 meter of dieper, spreken we van ultradiepe geothermie-energie. Op deze plek is het water wel meer dan 120 ℃! Met deze temperaturen kunnen industriële processen worden voorzien van warmte. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland wordt er in ons land nog geen ultradiepe geothermie-energie gebruikt, maar actief onderzoek is er wel.
Is aardwarmte duurzaam?
Aardwarmte is een duurzame bron om energie op te wekken. Dit komt doordat het water continu opnieuw wordt gebruikt. Het warme water pompt men op, haalt de warmte eruit en pompt het weer terug naar de plek van herkomst. Vervolgens kan het water door de warmte uit de aarde weer op temperatuur komen en wij weer gebruiken om warmte te winnen. Aardwarmte is dus onuitputtelijk en is nooit op.
Andere vormen van duurzame energie zijn:
Hoe kun je aardwarmte gebruiken?
De vraag is nu: hoe kun je als particulier gebruikmaken van aardwarmte? Allereerst zijn er natuurlijk de aardwarmte-installatie en het warmtenet nodig om warmte te winnen en naar gebouwen te vervoeren. Maar ook in huis is een aanpassing nodig. Je hebt namelijk een afleverset nodig. Dit is een apparaat met een warmtewisselaar en zorgt ervoor dat de warmte van het warmtenet wordt overgedragen aan de binneninstallatie. Woon je bijvoorbeeld in een appartement? Dan is er een collectieve afleverset nodig.
Geothermie in Nederland
In Nederland maken we sinds 2007 gebruik van aardwarmte. Deze vorm van duurzame energie is voor ons dus vrij nieuw. We gebruiken de warmte voornamelijk voor het verwarmen van de duizenden kassen in ons kikkerlandje. Hiervoor zijn geen extreme temperaturen nodig, dus diep boren is niet nodig. Dit scheelt kosten.
Milieu Centraal geeft aan dat we in Nederland ook een paar aardwarmte-projecten hebben voor het verwarmen van gebouwen en woningen. Deze projecten worden streng gecontroleerd of ze voldoen aan de veiligheidsregels voor mens en milieu.
Geothermie in andere landen
Natuurlijk is Nederland niet het enige land dat actief is op het gebied van geothermie-energie. Ook in andere landen zijn ze actief bezig. Zoals in IJsland, waar het erg gunstig is om aardwarmte te gebruiken. Dit komt doordat in IJsland de bovenste aardlagen warmer zijn dan hier dankzij vulkanische activiteiten. Overigens staat IJsland niet in de top 5 grootste producten van aardwarmte. Dat zijn de VS, de Filipijnen, Indonesië, Nieuw-Zeeland en Italië, aldus Geothermie Nederland.
Wat kost aardwarmte?
Aardwarmte is financieel kostbaar. Zoals ik eerder in het artikel heb benoemd, kost het plaatsen van een aardwarmte-installatie tussen de € 15 tot € 20 miljoen. Ook is er geld nodig voor het aanleggen of aanpassen van bestaande warmtenetten. En het is nog maar de vraag of de bron rendabel is.
Aardwarmte: particulieren kosten
Hoe zit het dan met de kosten voor een particulier? Het bedrag dat je betaalt voor aardwarmte is gelijk aan of lager dan het verwarmen met aardgas. De Warmtewet bepaalt namelijk dat aardwarmte niet duurder is dan aardgas.
In het kort: ‘Wat is aardwarmte?’
Je bent aan het eind gekomen van dit artikel. Nu weet jij alles over aardwarmte! Ik heb mijn kennis in ieder geval bijgespijkerd. Aardwarmte is een duurzame bron van energie die niet alleen betrouwbaar is, maar ook weinig CO2 uitstoot. Hoewel het na tientallen jaren wel nodig kan zijn om opnieuw te boren om genoeg warmte te krijgen en het risico bestaat op onder andere aardbevingen en verontreinigd water, is geothermie-energie een milieuvriendelijke oplossing voor aardgas. Dankzij technologische ontwikkelingen en wetgeving kan aardwarmte een waardevolle bijdrage leveren aan de energietransitie. Ik zie persoonlijk aardwarmte als een positieve ontwikkeling om te zorgen voor een schoner milieu.
Veelgestelde vragen over aardwarmte
Je komt aan aardwarmte door in de grond 2 putten te boren van minstens 500 meter diepte. Via de ene put pomp je warm water op die je vervolgens met een warmtewisselaar opvangt en via het warmtenet naar huizen, gebouwen en kassen laat stromen. Daarna zorg je ervoor dat het afgekoelde water via de andere put weer in de aarde stroomt. Daar kan het water dankzij de warmte van de aarde weer opwarmen om opnieuw te gebruiken.
Ja, aardwarmte is goedkoper dan gas. De Warmtewet bepaalt namelijk dat aardwarmte niet duurder mag zijn dan verwarmen met gas. Je betaalt dus net zoveel of zelfs minder.
Aardwarmte kan rendabel zijn als er voldoende huizen, gebouwen en kassen in de buurt van de aardwarmtebron aanwezig zijn. De kosten om warmte te voeren, zijn erg hoog. Bovendien bestaat de kans dat de temperatuur is gezakt als de warmte lange afstanden aflegt. Ook hangt de rendabiliteit af van wat het vermogen van de bron is. Hoe minder vermogend de bron is, hoe minder rendabel aardwarmte is.
Tip: Lees de veelgestelde vragen voor meer antwoorden.
Geef een reactie